Malatya'da Folklorun Renkleri: Halaydan Tura'ya
Malatya, halay kültürünün en önemli merkezlerinden biri. Davul-zurna eşliğinde oynanan halayların yanı sıra, semahlar ve 'tura oyunu' gibi farklı geleneksel oyunlar da folklorun zenginliğini yansıtıyor.
Malatya, halay kültürünün en önemli merkezlerinden biri. Davul-zurna eşliğinde oynanan halayların yanı sıra, semahlar ve “tura oyunu” gibi farklı geleneksel oyunlar da folklorun zenginliğini yansıtıyor.
Malatya, halay bölgesinde yer almakla birlikte sadece halaylarla sınırlı değil. Elazığ’da oynanan Delilo, Adıyaman’da Beşayak, Bitlis’te Papuri gibi farklı oyunlar kültürel etkileşimle Malatya’ya da taşınmış durumda. Yörede halay çekmeye “Dillân Çekme” deniliyor. Halayın başını çeken kişiye “Halaybaşı”, sonundaki oyuncuya ise “Pöççü” adı veriliyor.
Çalgı olarak davul, zurna, kaval, bağlama, cümbüş ve darbuka öne çıkarken, Arapgir’de klarnet daha çok tercih ediliyor. Halayların yanı sıra törensel bir karakter taşıyan semahlar da önemli yer tutuyor. Malatya ve çevresinde Hızır Semahı, Bozok Semahı, Demdem Semahı, Arguvan Semahı ve Kırat Semahı yaygın olarak icra ediliyor. Kına gecelerinde ise “Yüksek Ayvanlarda Bülbüller Öter” türküsü eşliğinde gelin halayı oynanıyor.
Halk oyunlarında erkekler genellikle “Papak” ya da başı açık şekilde, kadınlar ise “Küllük” adlı fes, pusu, dolak, şalvar ve üç etek giysilerle sahne alıyor.
Tura Oyunu: Malatya’nın Savaş Geleneğinden Beslenen Folkloru
Malatya’nın özgün oyunlarından biri olan “Tura”, iki grup arasında oynanan ve davul-zurna eşliğinde icra edilen bir savaş oyunu. Askere gidecek gençlerin acıya alışması amacıyla ortaya çıktığı bilinen oyun, hem saldırı hem de savunma figürlerini içeriyor.
Turacılar, kemer veya bezden yapılan kamçılarla rakiplerine belirlenen bölgelere vuruşlar yapıyor. Belden omza kadar olan bölge hedef alınırken, kafa ve bacaklara vurmak yasak. Oyuncuların dayanıklılıklarını, cesaretlerini ve becerilerini göstermek için yaptıkları bu oyun, izleyenler için hem eğlenceli hem de coşkulu bir gösteriye dönüşüyor.
Geçmişte turalar suya yatırılarak daha sert hale getirilirken, günümüzde daha esnek versiyonları kullanılıyor. Oyun sırasında yapılan naralar, figürler ve meydan okumalar, tura oyununa folklorik bir kimlik kazandırıyor.
Bakmadan Geçme
