TMMOB Malatya İl Koordinasyon Kurulu'ndan ortak açıklama

6 Şubat 2023 depremlerinin ardından ağır yıkıma uğrayan Malatya’da hak sahiplerine mali destek (hibe+kredi) sağlamak, mahalle dokusunu ve sosyal bütünlüğü koruyarak, insanların yaşadıkları çevreden kopmadan yeniden hayat kurmalarını olanaklı hale getirme hedefleri olan Yerinde Dönüşüm modeli, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yerinde dönüşüm başvuruları için 30.06.2025 tarihine kadar tanzim edilen yapı ruhsatlarına ilişkin hibe ve kredi desteği talepleri değerlendirmeye alınacak bu tarih sonrası alınan ruhsatların hibe ve kredi talepleri değerlendirmeye alınmayacağı duyurulmuştur.
Bu karar, Şubat 2025 başlarında ilan edilmiştir. Deprem yoğunluğunun olmadığı olağan dönemlerde bile, kararın ilan edildiği tarihte ruhsat sürecinin ilk aşaması olan aplikasyon krokisi ve plankote işlemleri başlatılıp imar durumu başvurusu hemen yapılmış olsa dahi, dört buçuk aylık bir zaman içinde tüm sürecin tamamlanması ve ruhsatın alınmasının imkânsız olduğu açıktır. 
Ruhsat alma süreçlerinin en önemli teknik ayakları kamuda ve serbest olarak çalışan mühendis, mimar ve şehir plancısı meslektaşlarımızdır. Süre kısıtlaması meslektaşlarımızın her gün artan iş yoğunluğuna rağmen aynı azimle görevlerini layıkıyla yerine getirmeye gayret göstermeleri, inanılmaz bir kararlılığın ve sorumluluk duygunun göstergesidir. Ancak ne kadar özverili çalışılırsa çalışılsın belirlenen sürede ve malumunuz yoğunlukta ruhsatların yetişmesi mümkün değildir.
6 Şubat depremleri sonrasında ağır yıkım yaşayan yurttaşlarımıza tanınan yerinde dönüşüm hakkı, onların yaşamlarını yeniden kurabilmeleri açısından kritik bir öneme sahiptir. Yaşadıkları travmalar, barınma sorunları, ekonomik belirsizlikler ve bürokratik zorluklar arasında, birçok yurttaş ruhsat sürecini zamanında başlatamamış ya da süreci tamamlayamamıştır. Bu nedenle sürenin sınırlanması, hak sahibi yurttaşlarımızın yerinde ve kalıcı bir yaşam kurma haklarının fiilen ellerinden alınması anlamına gelmektedir.
Yerinde dönüşüm süreci; toplumsal dayanışma, şehirlerin onarımı ve sosyal dokunun korunması açısından uzun vadeli ve kapsayıcı bir yaklaşımla ele alınmalıdır. Bu çerçevede, sürenin esnetilmesi ya da mağduriyetlerin giderilmesine yönelik yeni düzenlemelerin yapılması bir zorunluluk haline gelmiştir.
Deprem bölgesinde yaşayan halkın büyük çoğunluğu hâlâ barınma, mülkiyet, finansman ve proje onay süreçlerinde belirsizliklerle mücadele etmektedir. Yerinde dönüşüm süreci, başta kaynak yetersizliği, hukuki belirsizlikler ve proje karmaşaları nedeniyle yavaş ilerlemiş; başvuruların önemli bir kısmı hâlâ sonuçlandırılamamıştır. Bu gerçeklik ortadayken sürecin ani bir şekilde sonlandırılması, vatandaşı kendi kaderine terk etmek anlamına gelmektedir.
Deprem sonrası hak sahibi yurttaşlara tanınan kredi ve hibe destekleri, açıklanan tarihteki ekonomik göstergelere göre belirlenmiştir. Ancak aradan geçen sürede yaşanan yüksek enflasyon, inşaat maliyetlerinde ciddi artışlara yol açmıştır.
Teknik olarak değerlendirildiğinde; demir, çimento, işçilik ve diğer yapı bileşenlerinin birim maliyetleri, hem TÜİK verileri hem de piyasa analizleri doğrultusunda en az %100'ü aşan oranlarda artmıştır. Bugün için 750 bin TL'lik bir konut yapım kredisi ve 750 bin TL’lik hibe miktarı ortalama bir konutun maliyetinin çok altında kalmakta; vatandaşları ya borçlanmaya ya da inşaatı durdurmaya zorlamaktadır.
Toplumsal açıdan bakıldığında ise bu durum, dar gelirli depremzedelerin yerinde dönüşüm sürecine olan güvenini sarsmaktadır.
Bu nedenle, kredi ve hibe miktarlarının güncellenmesi, yalnızca teknik bir zorunluluk değil; aynı zamanda toplumsal barışı, hakkaniyeti ve yeniden inşa sürecinin sürdürülebilirliğini sağlamak açısından kritik bir gerekliliktir.
TMMOB Malatya İl Koordinasyon Kurulu olarak
1-    Mühendislik, mimarlık ve şehir plancılığı hizmetleri; aceleci ve günü kurtarmaya yönelik yaklaşımlarla değil, planlı, bilimsel ve sürdürülebilir politikalarla yürütülmelidir.
2-    Sürecin başından bu yana mevzuat karmaşası, aceleci ve teknik belirsizlikler nedeniyle meslektaşlarımız büyük zorluklarla karşı karşıya kalmıştır. Tüm belirsizliklerin giderilmesi halkımızın hizmet alma süreçlerini hızlı ve kaliteli hale getirecek, meslektaşlarımızın karar verme konusunda rahatlamasını sağlayacaktır. 
3-    Depremzede yurttaşlarımızın mağduriyet yaşamaması için yerinde dönüşüm süresi uzatılmalı; hak kayıplarının önüne geçilmelidir.
4-    Yerinde inşaat süreçlerinin sürdürülebilirliğini sağlamak için Kredi ve hibe miktarlarının güncellenmesi elzemdir.
Bu nedenlerle Yerinde Dönüşüm sürecinin 30 Haziran’da sona erdirilmesi kararı derhal geri çekilmeli, başvuru ve inşaat süreçleri en az 1 yıl daha uzatılmalı,  meslek odalarıyla iş birliği artırılarak sürece şeffaflık kazandırılmalıdır.
TMMOB olarak kamusal sorumluluğumuz gereği bu süreci takip etmeye, halkın ve meslektaşlarımızın yanında durmaya devam edeceğiz. Bilimsel ve teknik gerçeklerden uzak, halkı mağdur edecek hiçbir planlamayı kabul etmiyoruz.(16.06.2025)                                                
TMMOB MALATYA İL KOORDİNASYON KURULU
Mimarlar Odası Malatya Şubesi
Ziraat Mühendisleri Odası Malatya Şubesi
Elektrik Mühendisleri Odası Malatya Temsilciliği
Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Malatya Temsilciliği
İçmimarlar Odası Malatya Temsilciliği
İnşaat Mühendisleri Odası Malatya Temsilciliği
Jeofizik Mühendisleri Odası Malatya Temsilciliği
Jeoloji Mühendisleri Odası Malatya Temsilciliği
Maden Mühendisleri Odası Malatya Temsilciliği
Makina Mühendisleri Odası Malatya Temsilciliği
Peyzaj Mimarları Odası Malatya Temsilciliği
Şehir Plancıları Odası Malatya Temsilciliği